معرفی انواع دستگاه تراش صنعتی و کاربرد آن در صنایع مختلف

انواع دستگاه تراش صنعتی

دستگاه تراش یکی از انواع ماشین آلات صنعتی محسوب می‌شود. از این دستگاه در فرآیندهای تولید و ساخت برای کنترل و عملکرد دقیق استفاده می‌شود. دستگاه تراش بر اساس نوع عملیات ماشین‌کاری، اندازه و… به چند نوع تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

دستگاه تراش مرکزی (Center Lathe)

این نوع دستگاه تراش پرکاربردترین دستگاه در تراشکاری است. در نمونه‌های اولیه، دستگاه از موتور بخار در تولید انرژی استفاده می‌کرد که به همین علت به آن تراش موتوری نیز می‌گویند. در فرایندهای فلزکاری و تراش‌کاری، از این دستگاه چند منظوره استفاده می‌شود. مکانیسم حرکت این دستگاه تراش وابسته به چرخ‌دنده و قرقره است. در این مکانیسم یک قطعه کار نصب‌شده به‌صورت افقی بر روی محور مرکزی می‌چرخد. دستگاه‌های تراش مرکزی ابزاری ضروری در صنایع تولید و تعمیر هستند که ساختاری مستحکم دارند و طیف وسیعی از کاربردها را دارند. این دستگاه قطعات را به طور طولی و عرضی تراش می‌دهد.

موارد مصرف دستگاه تراش مرکزی: این دستگاه تراش به ابزارهای مختلف برش مجهز است که همین عامل توانایی انجام عملیاتی مانند تراشکاری، روکش‌سازی، سوراخ‌کاری و رزوه‌کشی را می‌دهد تا با دقت بالا عملیات استوانه‌سازی و مخروط تراشی را به انجام برساند.

دستگاه تراش ابزارسازی (Toolroom Lathe)

این دستگاه برای تولید قطعات پیچیده و نمونه‌های اولیه که نیاز به تلرانس‌های دقیق دارد طراحی شده‌است. بنابراین می‌توان گفت دستگاه تراش ابزارسازی دقت بسیار بالایی در عملکرد خود دارد. این دستگاه در واقع ساختاری شبیه به دستگاه تراش مرکزی دارد اما تفاوت آنها در این است که دستگاه تراش ابزارسازی عملیات تراش‌کاری و پرداخت قطعات پیچیده را با کنترل‌ها و لوازم جانبی پیشرفته آسان می‌کند. همچنین در این دستگاه، محدوده چرخشی موتور قابل تنظیم است و چرخش در تمامی جهات انجام می‌شود. بنابراین بدیعی است که قیمت آن از سایر ماشین‌های تراش بیشتر باشد. اگر برای تولید قالب در صنایع گوناگون، ماشین کاری لازم باشد این دستگاه می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد.

انواع دستگاه تراش ابزارسازی: این دستگاه دارای دو نوع رومیزی و پایه‌دار است. مدل رومیزی آن در تراش قطعات کوچک و تراشکاری‌های سبک و پایه‌دار نیز در تراشکاری‌های بزرگ و حرفه‌ای استفاده می‌شود. چرا که هم سرعت بالاتری دارد و هم خطای کمتری دارد.

دستگاه تراش رومیزی (Bench Lathe)

همانطور که از نام دستگاه پیداست، روی میز قرار می‌گیرد. تراش رومیزی کاربرد و قطعاتی همانند دستگاه تراش مرکزی دارد اما از لحاظ ابعادی، حجم کوچکتری داشته و دقت پایین‌تری دارد. کاربرد و طراحی آن نیز در قطعات کوچک است. به طور کلی می‌توان گفت این دستگاه با توجه به حمل و نقل آسان، برای کارگاه‌های کوچک و یا خانگی هم قیمت مناسب و هم کیفیت مطلوبی دارد.

موارد مصرف تراش رومیزی: معمولاً کسانی که صاحب کارگاه کوچک، آزمایشگاه‌ و محیط آموزشی و خانگی هستند از این دستگاه استفاده می‌کنند.

دستگاه تراش سرعتی (Speed Lathe)

کنترل این دستگاه به صورت دستی انجام می‌شود اما قابلیت کار در سرعت‌های بسیار بالا را دارد. اگرچه عمل با آن نسبت به مدل‌های موتوری و کامپیوتری راحت‌تر است، اما همچنان مهارت بالایی می‌طلبد. این دستگاه مکانیسم نسبتا ساده‌ای دارد و معمولا در تراشکاری قطعات چوبی کاربرد دارد.

موارد مصرف تراش سرعتی: برای کسب و کارهایی مانند نجاری‌ها و کارگاه‌های ریسندگی که قطعه کار مصرفی آن‌ها از جنس چوب است و نیازمند براده‌برداری با سرعت بالا و دستی دارند، این مدل دستگاه مناسب است.

دستگاه تراش اتوماتیک (Automatic Lathe)

دستگاه تراش اتوماتیک را می‌توان به روزترین دستگاه تراش صنعتی معرفی کرد. تقریبا تمامی عملیات‌های تراشکاری و ماشین‌کاری به صورت اتوماتیک با این ماشین صورت می‌گیرد. اپراتور باید تنظیمات لازم را روی دستگاه قبل از شروع کار انجام دهد تا بعد از آن دستگاه به صورت خودکار عملیات تراشکاری را اجرا کند. این دستگاه، ابزاری تخصصی است که برای تولید با سرعت و تعداد بالا طراحی‌شده‌است. تنها معایبی که می‌توان برای این دستگاه نام برد، وزن بسیار بالای آن نسبت به سایر دستگاه تراش‌ها است.

موارد مصرف دستگاه تراش اتوماتیک: از این دستگاه در صنایعی مانند الکترونیک و ساخت خودرو استفاده می‌شود که نیازمند تراشکاری تخصصی و بسیار دقیق در ابعاد کوچک و بزرگ هستند.

دستگاه تراش عمودی (Vertical Lathe)

این مدل دستگاه تراش صنعتی، در تراش دادن قطعات بزرگ و سنگین کاربرد دارد. این دستگاه با نام دلر فرزهای عمودی و همچنین کاروسل نیز شناخته می‌شود. همان طور که از نام ماشین مشخص است، محور اصلی و قلم گیر آن در این راستای عمود حرکت دارد. از تراش عمودی برای سوراخکاری قطعات فلزی که که در ماشین‌های تراش افقی دشوار است، استفاده می‌شود.

موارد مصرف دستگاه تراش عمودی: از آنجایی این ماشین در پرداخت و تراش‌کاری قطعات بزرگ و سنگین کارایی دارد، موارد مصرف آن معمولاً در صنایعی مانند هوافضا، انرژی و ساخت ماشین‌آلات سنگین است.

_ از نمونه‌های مطلوب این دستگاه می‌توان کاروسل CNC آلمان و کاروسل کارگیر ۱.۲۵ لهستان را نام برد.

دستگاه کاپستان (Capstan and Turret Lathe)

کاپستان که از دیگر انواع دستگاه تراش به شمار می‌رود، در ماشین کاری قطعات بزرگ استفاده می‌شود. این دستگاه قطر کارگیر (محل نگهداری قطعه) بزرگ و ارتفاع زیاد دارد. به همین سبب طول محور اصلی این ماشین نیز نسبت به سایر دستگاه‌های تراش، بزرگ‌تر است؛ بنابراین قطعات با طول بزرگ به راحتی کنترل و تراش داده می‌شوند. به نوعی می‌توان گفت کاسپتان توسعه یافته‌ی دستگاه تراش مرکزی است. از مزیت‌های این ماشین می‌شود به توان براده‌برداری بالای آن اشاره کرد. بنابراین امکان ماشین‌کاری روی قطعات بزرگ، راحت‌تر خواهد بود.

موارد مصرف دستگاه کاپستان: با توجه به توان براده‌برداری بالای دستگاه، تغییرات ابزار تسریع و زمان راه اندازی کاهش می‌یابد. پس می‌توان گفت؛ کاپستان برای تولید انبوه بسیار کارآمد است. کاربرد این دستگاه در صنایعی مانند خودروسازی است که در آن عملیات تکرار می‌شوند.

دستگاه تراش سنگین (Heavy-Duty Lathe)

این نوع دستگاه تراش صنعتی نیز مانند کاسپتان برای تراشکاری دقیق قطعات بزرگ و مستحکم طراحی‌شده‌است. دستگاه دارای تخت‌های تقویت‌شده و موتورهای قدرتمند است. بنابراین استحکام بیشتری برای مقاومت در برابر نیروهای سنگین برش دارد.

موارد مصرف دستگاه تراش سنگین: معمولاً در صنایعی مانند کشتی‌سازی، نفت و گاز و ساختمان‌سازی از ماشین‌ تراش سنگین استفاده می‌شود.

دستگاه تراش سی ان سی‌ (CNC Lathe)

از جدیدترین انواع دستگاه‌های تراش می‌توان دستگاه تراش CNC را معرفی کرد. این نوع ماشین‌آلات، ماشین‌هایی خودکار هستند که برای کنترل عملایت ماشین‌کاری، متکی به برنامه‌نویسی کامپیوتری هستند. از این دستگاه مانند کاپستان، می‌توان برای تولید انبوه قطعات مختلف استفاده نمود. با این تفاوت که تراش CNC نتیجه‌ی دقیق و ثابتی را ارائه می‌دهد و برای تولیدات پیچیده مناسب است. در نهایت باید گفت؛ پیشرفته‌ترین مدل دستگاه تراش موجود در بازار، تراش‌های CNC هستند که قیمت نسبتا بالایی هم دارند. دستگاه‌های تراش MORI SEIKI SL-35m ژاپن و تراش CNC Aero Turn Maxdrill BT-300 کره جنوبی از نمونه‌های مطلوب و پیشنهادی شایان اعتماد است.

موارد مصرف دستگاه تراش CNC: از آنجایی که این مدل دستگاه تراش‌ بسیار متنوع است و می‌تواند عملیات گوناگونی نظیر تراشکاری، رزوه‌کشی و شیارزنی انجام دهد، در صنایع مختلف نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جهت کسب اطلاع بیشتر از انواع تراش CNC و آشنایی با ویژگی‌های آن‌ها، بازدید از دستگاه تراش CNC پیشنهاد می‌شود.

دستگاه تراش مخصوص (Special Lathe)

تا اینجای مقاله به انواع دستگاه های تراش صنعتی و کاربرد و موارد مصرف آن‌ها اشاره شد. اما انجام برخی از عملیات تراش‌کاری با دستگاه‌های نام برده‌شده، اجرایی نیست. انجام این گونه عملیات‌ها نیازمند ماشین‌های تراش خاص است که به اصطلاح به آن‌ها دستگاه تراش مخصوص می‌گویند. این نوع ماشین تراش نیز خود دارای انواع گوناگونی نظیر تراش عمومی، چرخ دنده، چند محوره، تراش دو ردیفه و تراش ردیاب است.

موارد مصرف دستگاه تراش مخصوص: از این دستگاه در تولید انواع و اقسام قطعات بزرگی که نیازمند ماشین‌کاری پیچیده‌اند، استفاده می‌شود.

کاربرد انواع دستگاه تراش صنعتی در صنایع مختلف

دستگاه‌های تراش صنعتی در صنایع و مشاغل گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه این صنایع را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

فلزکاری

وقتی حرف از دستگاه تراش صنعتی به گوش می‌رسد، اکثر افراد به حرفه و صنعت فلزکاری می‌اندیشند. ماشین‌آلات تراش صنعتی در مشاغل مرتبط با فلزکاری برای تولید قطعات کار با ابعاد دقیق و پرداخت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

خودروسازی

دستگاه تراش صنعتی نقشی حیاتی در ساخت قطعات خودرو مانند قطعات موتور، چرخ‌دنده‌های گیربکس و روتر ترمز دارند. همچنین این صنعت نیازمند تراش‌های صنعتی سرعتی و سنگین با قابلیت تولید انبوه هستند.

هوا و فضا

از انواع ماشین‌های تراش، در تولید قطعات هواپیما که دقت و ظرافت بالایی را می‌طلبد، استفاده می‌شود. مانند پره‌های توربین، قطعات فرود و محفظه‌ی موتور.

پزشکی

انواع دستگاه‌های تراش در ساخت وسایل پزشکی، ایمپلنت‌ها و پروتزها کاربرد دارند. دقت و کیفیت مهم‌ترین فاکتور انتخاب دستگاه تراش مناسب است.

مزیت های دستگاه تراش صنعتی

حال که انواع دستگاه‌های تراش صنعتی و صنایع مصرفی آن‌ها را مشاهده کردیم، به برخی از مزیت‌های آن‌ها نیز می‌پردازیم.

•  چندمنظوره بودن دستگاه‌ها و کارایی مختلف: این دستگاه‌ها قابلیت تراشکاری طیف گسترده‌ای از مواد مانند فلزات، پلاستیک‌ها و چوب را دارند که همین ویژگی سبب می‌شود تا در صنایع گوناگون کارآمد و متنوع باشند.
• مقرون به صرفه بودن: منظور از کاهش هزینه در استفاده از دستگاه‌های تراش، قیمت آن‌ها نیست. بلکه با خودکار کردن عملیات تراش‌کاری، استفاده از مواد بهینه می‌شود. درنتیجه در هزینه نیز صرفه‌جویی می‌شود.
• بازدهی و بهره‌وری بالا: این ماشین‌آلات صنعتی، عملیات تولید را ساده می‌کنند. علاوه ‌بر آن اکثر دستگاه‌های تراش، اتوماتیک و خودکار هستند بنابراین نیروی انسانی و کار دستی را نیز کاهش می‌دهند و در نهایت راندمان تولید افزایش می‌یابد.
• دقت بالا: همانطور که در معرفی انواع دستگاه‌های تراش اشاره شد، این ماشین‌آلات دقت فوق‌العاده‌ای دارند و امکان تولید قطعات پیچیده و باکیفیت را نیز فراهم می‌کنند.

سخن نهایی

یکی از مهم ترین دستگاه‌های مورد استفاده در صنایع گوناگون دستگاه تراش است. این دستگاه مدل‌های مختلفی دارد که هر کدام دارای وظایف خاص و منحصربفردی هستند. در مقاله انواع مختلف این دستگاه و موارد مصرف در صنایع و حرفه‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برخی از مزیت‌های آن‌ها را نام بردیم تا هنگام تهیه، اطلاعات پایه و اولیه در انتخاب دستگاه را داشته باشیم. امیدواریم این مقاله از شایان اعتماد مفید بوده‌باشد و مورد استفاده واقع شود.